Δευτέρα 28 Ιουνίου 2010

Το χωριό Σκοπιά Φλώρινας

H Σκόπια βρίσκεται στους πρόποδες της οροσειράς του Βαρνούντος και απέχει από τη Φλώρινα περίπου δύο χιλιόμετρα.

Ονομαζόταν Άνω Νεβολιάνη, από δε τους ντόπιους κατοίκους Νεόλιανη και από τους Τούρκους Νεολάν επί Τουρκοκρατίας. Από πού προήλθε το όνομα Νεβολιάνη δεν είναι γνωστό, H παράδοση αναφέρει ότι το χωριό ήταν κτισμένο ανατολικότερα, στη Θέση με την ονομασία «Σιούντουρ». Κάποια στιγμή μετακινήθηκε προς το εσωτερικό της κοιλάδας στη θέση που βρίσκεται σήμερα. Τελευταία μετακίνηση έγινε από τη θέση «Τσετιροκ». O κύριος λόγος αυτής της μετακίνησης ήταν η ασφάλεια και η προστασία από το βοριά. Οι οικισμοί ήταν επομένως τρεις. Ένας στη σημερινή Θέση, ο δεύτερος στη Θέση «Σιούντουρ» και ο τρίτος στη θέση «Τσέτιροκ». Φαίνεται όμως πως και οι τρεις αυτοί οικισμοί αποτελούσαν μια κοινότητα.
Το 1928 ονόαστηκε αρχικά «Καλλιθέα» και Σκοπιά ονομάστηκε το χωρίο Τούδαρη το οποίο βρίσκεται στην Πρέσπα. Για κάποιο λόγο αντάλλαξαν τα ονόματα των δύο αυτών χωριών. Πολλοί πιστεύουν πως έπρεπε να διατηρήσει το αρχικό της όνομα γιατί πράγματι έχει γραφική θέα. Αυτό γίνεται αντιληπτό όταν την βλέπει κανείς από μακριά ή από τον κάμπο ή από τα  υψώματα. Κι όμως ...της ταιριάζει και το όνομα «Σκοπιά» γιατί πράγματι μοιάζει με «Σκοπιά». Πρώτα - πρώτα η τοποθεσία της που είναι αρκετά μέτρα ψιλότερη από την κάμπο, έπειτα οι λόφοι της και το βουνό της που την περικλείουν σαν φράχτες τις δίνουν την όψη «Σκοπιάς». Πότε χτίστηκε το αρχικό χωριό και κατοικήθηκε είναι και αυτό
άγνωστο. Από τις διασωθείσες παραδόσεις είναι βέβαιο ότι το χωριό προϋπήρχε πριν από το 1800, πολύ πιθανό και πριν το 1750, αυτό μας το μαρτυρεί και η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής η οποία χτίσθηκε το 1892 και σώζεται μέχρι σήμερα. Κατά την παράδοση λοιπόν το χωριό αποτελείται από τρεις συνοικισμούς, χωριστούς μεν, αλλά είχαν την ίδια ονομασία.
Επί Αλή Πασά των Ιωαννίνων κινδύνευσε να «τσιφλικοποιηθεί». Οι κάτοικοι  έστειλαν το συγχωριανό τους τον Τοπάλ Νικόλα στον Αλή. Αυτός πήγε να ζητήσει την άδεια να μεταφερθεί το χωριό ενδότερα και το πετυχαίνει. O κυριότερος λόγος που προβάλει είναι η ασφάλεια των κατοίκων. Από εκεί περνούσε ο δρόμος για το Μοναστήρι, την Καστοριά και τα Γιάννενα και κάθε τόσο περαστικοί επιδρομείς λήστευαν και λεηλατούσαν τους κατοίκους. H μετακίνηση των κατοίκων και η δημιουργία της άνω Νεβόλιανης όπως τότε λεγόταν, έχει θετικά αποτελέσματα όσον αφορά την ασφάλεια και την οικονομία, Ενώ τα γύρω χωριά, Τροπαιούχος, Πέρασμα, Υδρούσα κ.α. γίνονται τσιφλίκι,  η Νεβόλιανη όχι, παρέμεινε κεφαλοχώρι. Οι κάτοικοι πριν αρχίσει την προπαγάνδα και την δράση του το Βουλγαρικό κομιτάτο, ήταν όλοι πατριαρχικοί, με τα Ελληνικά σχολεία και  δασκάλους, που ήταν συγχωριανοί. Από το έτος 1880-85 η δράση της Βουλγαρικής προπαγάνδας μεγάλωσε και κατόρθωσε  να πείσει λίγους να αναγνωρίσουν την βουλγαρική εξαρχία αντί του Πατριαρχείου. Έτσι παρουσιάστηκαν οι πρώτοι εξαρχικοί. Αλλά από το 1900-04 το κακό μεγάλωσε. H ένταση της βουλγαρικής προπαγάνδας μαζί με την τρομοκρατία των Κομιτατζήδων έφτασε στο κατακόρυφο. Στη συνέχεια σχηματίστηκαν οι πρώτες βουλγαρίζουσες κοινότητες με ιδιαίτερο πρόεδρο, όχι μόνο στην Σκοπιά αλλά και σε πολλά χωριά της Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας. Για την κάθαρση και εξυγίανση από τους βουλγάρους χρειάστηκε τετραετής ένοπλος αγώνας που κόστιζε αρκετό Ελληνικό αίμα. Ιερείς, δάσκαλοι και Έλληνες πρόκριτοι, που ήταν τα μεγαλύτερα εμπόδια στα σχέδια του βουλγαρικού κομιτάτου, δολοφονήθηκαν. Αλλά και ένοπλοι αγωνιστές πότισαν με το αίμα τους το άγιο χώμα της μαρτυρικής Μακεδονίας. Τέτοια θύματα έχει και η Σκοπιά. Τους ιερείς Παπαναστάση και Σταμπουλή και τον δάσκαλο Κουσμάνη.