Παρασκευή 24 Δεκεμβρίου 2010

Τα έθιμα των χριστουγέννων σε όλο τον κόσμο. (Οι φωτιές)

ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ τα Χριστούγεννα κυριαρχούσε το έθιμο «τον γαϊδάρου», η παρέλαση τον οποίον στους δρόμους, αναπαρίστανε τη φυγή της Θείας οικογένειας από την Αίγυπτο, που έγινε πάνω σε ένα γαϊδουράκι. Το συμπαθές τετράποδο κατέληγε στην εκκλησία της πόλης, όπου ιερείς, ψάλτες και κοινό με την είσοδό τον στο ναό, άρχιζε να το υποδέχεται, μιμούμενο τη φωνή του! Η εκκλησία απαγόρεψε την παραπάνω παρωδία τον 15ο αι. - αν και σε αρκετές περιοχές συνεχίστηκε για αρκετούς αιώνες ακόμη.
Σ' όλη την Ευρώπη, ανάβουν τον «δαυλό των Χριστουγέννων» (buche de Νοεl, ή souche de Νοel, ή chrisbrand, στα λαϊκά ελληνικά μαμή ή μπάμπω). Πιστεύεται πως το ξύλο αυτό προφυλάσσει από κεραυνό, χαλάζι, πυρκαγιά και από τον διάβολο και άλλα δαιμονικά. Η στάχτη του σκορπίζεται στα χωράφια για καλή σοδειά.
Οι Γερμανοί χτίζουν πέτρινο βωμό, αφιερωμένο στη Θεά τον σπιτιού και της οικογένειας, Χέρτα ή Μπέρτα. Πάνω στο βωμό συγκέντρωναν κλαδιά ελατού και άναβαν φωτιά. Μέσω του καπνού της, πίστευαν, ότι Θα κατεβεί η θεά και Θα καθοδηγήσει τους σοφούς εκ των πιστών της να προβλέπουν το μέλλον.
Βρετανοί, Σάξονες και Νορβηγοί γιορτάζουν τα Τζιούλεϊς ή Τζιούλι. Άναβαν προσεκτικά μεγάλες φωτιές και μετά θυσίαζαν βόδια, που τα έψηναν. Άναβαν φωτιές για να ζεστάνουν το φως. Τα ξύλα τα έπαιρναν σπίτι, γιατί πίστευαν πως θα τους φέρουν τύχη.
Στη Σκοτία, παραμονή Χριστουγέννων, συγκεντρώνονται γύρω από μια τεράστια υπαίθρια φωτιά, μέσα στην οποία ρίχνουν ένα μεγάλο κορμό δένδρου, το γιολ, «για να ξυπνήσουν τον Ήλιο από τη χειμερία νάρκη του». Παλαιότερα, στα ίδια εδάφη, οι Σκοτσέζοι Δρυίδες θυσίαζαν ως και ανθρώπους για τον ίδιο λόγο.
Οι Σουηδοί ονομάζουν τα Χριστούγεννα Γιουλ, από το ομώνυμο ξωτικό της παράδοσής τους, που γι' αυτούς κατέχει σημαντικότερη Θέση κι από αυτό ακόμα το Θείο Βρέφος.
Στη Φινλανδία από την παραμονή των Χριστουγέννων, οι χωρικοί δένουν σε στύλους τον κήπου τους δεμάτια με δημητριακά, καρύδια και σπόρους βρώμης, «για να κάνουν το τραπέζι στα πουλιά», που δυσκολεύονται να βρουν τροφή στα χιόνια. Δεν αγγίζουν μάλιστα το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, ώσπου να βεβαιωθούν πως τα πουλιά τους τίμησαν και χόρτασαν με την τροφή που τους άφησαν.

Το... γάβγισμα του γαμπρού
Την παραμονή των Χριστουγέννων οι λεύτερες κοπέλες στην Πολωνία, αλέθουν σπόρους παπαρούνας, για να τις βοηθήσουν να αποκατασταθούν. Μετά το βραδινό φαγητό, βγαίνουν στο δρόμο και έχουν τα αφτιά τους ανοιχτά. Απ' την κατεύθυνση απ' την οποία Θα ακουστεί το πρώτο γάβγισμα σκύλου, από εκεί θα έρθει κι ο μέλλων γαμπρός. Άλλες στήνουν αφτί στην πόρτα γειτονικού σπιτιού. Κι αν ακούσουν πρώτη τη λέξη «πήγαινε» σημαίνει ότι Θα πάνε για γάμο, αν ακούσουν όμως πρώτη τη λέξη «κάτσε» σημαίνει ότι Θα κάτσουν στο ράφι...
Οι Ιουδαίοι τον μήνα Κισλέβ γιόρταζαν τη Γιορτή της Αφιέρωσης ή των Φώτων. Μ' αυτήν τιμούσαν την επανα-φιέρωση τον Ναού τον Σολομώντα.
Οι Πέρσες άναβαν φωτιές να γιορτάσουν τα γενέθλια τον θεού Μίθρα. Σήμερα, στο Ιράν, τη νύχτα του χειμερινού ηλιοστασίου γιορτάζουν τη Γιάλντα. Μένουν άγρυπνοι, ανάβοντας μεγάλες φωτιές «για να ενθαρρύνουν τον Ήλιο και να τον βοηθήσουν στη μάχη τον εναντίον τον κακού σκότους».
Στο Θιβέτ γιορτάζουν επί 5ήμερο το έτος που πεθαίνει, το ντοσμόχ, φορώντας αποκρουστικές μάσκες, για να φοβηθούν τα κακά πνεύματα να εισέλθουν στο νεογέννητο έτος. Δεν στολίζουν δένδρο, αλλά στύλο, στον οποίο έχουν κρεμάσει αστέρια, σταυρούς και πενταγράμματα, φτιαγμένα από σχοινί, γύρω από τον οποίο χορεύουν.


Εφημερίδα Έθνος της Κυριακής 22 Δεκεμβρίου 2002
Σημείωση: Το αρχέγονο έθιμο της φωτιάς είναι κοινό σε πολλά μέρη του κόσμου.