Παρασκευή 30 Ιουλίου 2010

Η ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΣΚΗΝΕΣ ΤΟΥ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ ΤΗΣ





Η Αγία Παρασκευή που σεβίζει με τα δυο της χέρια σε αντίθεση με τον παραδοσιακό εικονογραφικό τύπο όπου με το ένα χέρι της κρατάει το σταυρό (οσιομάρτυς). Εδώ ο σταυρός κατεβαίνει πάνω από τον αριστερό της ώμο. Φοράει καφέ–λαδί ωμοφόριο που κουμπώνει κάτω από τον λαιμό και επίσης έχει πτυχώσεις που ξεκινούν από κείνο το σημείο σχεδόν ακτινωτά. Ο χιτώνας είναι πρασινωπός χωρίς να διακρίνονται πτυχώσεις . Από τις σκηνές του μαρτυρίου της ξεχωρίζουν: η προσαγωγή της στο βασιλιά Ταράσιο, η εμφάνιση του αγγέλου, το μαρτύριο στη φωτιά κ.α.


ΑΠΟ ΤΑ ΘΑΥΜΑ ΤΑ ΤΗΣ ΑΓIΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ



Πίστευαν ότι σκότωσε δράκους γιατρός των μ.ίτιών, γιατί όταν άρχισαν να τη βασανίζουν της έριχναν καυτό λάδι κι αυτή υπέμεινε το φρικτό μαρτύριο χωρίς καμιά διαμαρτυρία. Ο αρχηδήμιος παραξενεύτηκε και τη ρώτησε:
- Μα δεν καίει;
- Όχι του απάντησε.
Από περιέργεια της  ζήτησε να του ρίξει λίγο αλλά όχι μόνο κάηκε αλλά και τυφλώθηκε, γιaτί έτυχε να πεταχτούν σταγόνες στα μάτια του. Τότε η Αγία τον γιάτρεψε και αυτός πίστεψε . Τη μνήμη της γιορτάζουμε στις 26 Ιουλίoυ.
Από την εργασία του Λεωνίδα Ζώλη με τίτλο: "Σκοπιά, Ιστορία και παράδοση"

Η ΑΝΑΛΗΨΗ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΑ

Η ανάληψη τον προφήτη Ηλία με το πύρινο άρμα του και τα φτερωτά άλογα μέσα σε μαύρα σύννεφα. Έχει ρίξει ήδη τη μηλωτή στον Ελισαίο που έγινε και αυτός προφήτης σύμφωνα με την παράδοση.
Στις άλλες σκηνές περιγράφονται θαύματα και άλλα από τη ζωή του Αγίου. Τα φανταχτερά χρώματα, η προοπτική του χώρου, το είδος της πτυχολογίας και γενικότερα η ζωγραφική της εικόνας έχει έντονα τα χαρακτηριστικά της δυτικής τέχνης.


Από την εργασία του Λεωνίδα Ζώλη με τίτλο: "Σκοπιά, Ιστορία και παράδοση"

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΓΑΛΛΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ Α΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ

Φυλάσσεται στον ιερό ναό Αγίας Παρασκευής Σκοπιάς και είναι αφιερωμένο στη μνήμη Γάλλων στρατιωτών που σκοτώθηκαν στον Α' Παγκόσμιο πόλεμο και στην τότε Νεβολιάνη. Όλα είναι γραμμένα στα γαλλικά. Ο ανάγλυφος διάκοσμος είναι μισοκατεστραμμένος.







Από την εργασία του Λεωνίδα Ζώλη με τίτλο: "Σκοπιά, Ιστορία και παράδοση"

ΤΑ ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ


H παράσταση αυτή εικονογραφεί τη διήγηση του απόκρυφου πρωτοευαγγέλιου τον Ιακώβου. Η μικρή Παναγία στέκεται στο σκαλοπάτι της πύλης του ιερού, όπου την υποδέχεται σκυφτός και με απλωμένα χέρια o πατέρας τον Προδρόμου αρχιερέας Ζαχαρίας. Την Παναγία ακολουθούν οι γονείς της, Ιωακείμ και Άννα, που την παραδίνουν στον Ζαχαρία και από πίσω ακολουθούν οι φίλες της νεαρές κόρες των Ιουδαίων με αναμμένες λαμπάδες σε πυκνή ομάδα και με προοπτική διάταξη. Πάνω δεξιά είναι ψηλό κτίριο όπου στην κορυφή κάτω από κουβούκλιο κάθεται η Παναγία και δέχεται τροφή από τον άγγελο.
Πίσω στο κέντρο πιθανόν να είναι το κιβούριο χτιστό και όχι ανοιχτό και διαμπερές όπως συνήθως παρουσιάζεται στην ορθόδοξη εικονογραφία. Η εικόνα παρουσιάζει ένα λαμπρό χρωματολόγιο με την κυριαρχία του κόκκινου του κίτρινου και λαδοπράσινου τόνου.


Πρέπει να είναι ο ίδιος αγιογράφος που έχει κάνει και τις εικόνες του Χριστού μεγάλου αρχιερέα και την εικόνα των Αγίων Πάντων από την Κωνσταντινούπολή

Κάτω δεξιά γράφει: "Επί έτους Ι776 Οκτωβρίου….. Κωνσταντ…..
Τα υπόλοιπα είναι δυσανάγνωστα και θέλουν καθάρισμα.
 
Από την εργασία του Λεωνίδα Ζώλη με τίτλο: "Σκοπιά, Ιστορία και παράδοση"

Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΜΕΓΑΣ ΑΡΧΙΕΡΕΥΣ (Τέμπλο)

Ο εικονογραφικός τύπος τον Χριστού, στον οποίο συναιρούνται οι δυο ιδιότητες του Αρχιερέα και Βασιλιά, και που με
τη λειτουργική σημασία της είναι κατάλληλη για διακόσμηση τέμπλου. Τη βασιλική ιδιότητα τονίζουν η χρυσή μίτρα-στέμμα με τα πολύτιμα πετράδια. Η γραφή που αρχίζει από την αριστερή σελίδα του ανοιχτού βιβλίου είναι :" ΕΓΩ ΕΙΜΙ ΤΟ ΦΩΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ, Ο ΑΚΟΛΟΥΘΩΝ ΕΜΟΙ ΟΥ ΠΕΡΙΠΑΤΗΣΕΙ ΕΝ ΤΗ ΣΚΟΤΙΑ, ΑΛΛΑ ΕΞΕΙ ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ". O Χριστός με αρχιερατική αμφίεση έχει κοκκινωπό σάκο με πολύχρωμο φυτικό διάκοσμο, στιχάριο με κόκκινους και μαύρους ρόμβους καθώς και με μαύρες τελείες στις γωνίες. Παρουσιάζει το σταυρό και το ωμοφόριο με μεγάλους σταυρούς του περιέχουν ξανά μικρούς ρόμβους και φύλλα. Ο Χριστός σαν Μέγας Αρχιερέας έχει διπλή ιδιότητα, γιατί πραγματοποιείται η αναφορά στις Θεολογικές έννοιες του Χριστού παντοκράτορα και της Θείας Ευχαριστίας. Ψηλά και χαμηλά στο θρόνο είναι και τα σύμβολα των τεσσάρων Ευαγγελιστών. Ο άγγελος για το Ματθαίο, ο αετός για τον Ιωάννη, ο λέων για το Μάρκο και το βόδι για το Λουκά. Ο Χριστός με το δεξί ευλογάει. Το πλάσιμο του προσώπου μαλακό με καστανόμαυρους προπλασμούς. Οι άσπρες γραμμές των φώτων τονίζουν τα πιο καίρια σημεία. Η εγκοπή στο λαιμό σχεδόν ευθεία χωρίς τη χαρακτηριστική καμπύλη στο λάρυγγα. Το φωτοστέφανο διάστιχτο από μικρά τρίγωνα στη περιφέρεια. Η εικόνα είναι ανυπόγραφη και κάτω αριστερά έχει γραμμένο το έτος κατασκευής Ι776. Είναι φερμένη από την Κωνσταντινούπολη. Ο υπερβολικός διάκοσμος φανερώνει επείσακτα δυτικά στοιχεία. Η εικόνα είναι σε πολύ καλή κατάσταση και είναι τοποθετημένη στο τέμπλο της εκκλησίας.


Από την εργασία του Λεωνίδα Ζώλη με τίτλο: "Σκοπιά, Ιστορία και παράδοση"

ΠΑΝΑΓΙΑ ΕΝΘΡΟΝΗ (Τέμπλο)

Η Παναγία εικονίζεται καθισμένη στο Θρόνο, πάνω σε μαξιλάρι που μόλις διακρίνεται δεξιά. Έχει το Χριστό στο αριστερά της χέρι ενώ το δεξί είναι στο γόνατο. 0 Χριστός είναι και αυτός σε μετωπική στάση. Ευλογεί με τα δυο χέρια, τύπος σπάνιος, γιατί συνήθως στο αριστερό χέρι κρατάει ειλητάριο. Η Παναγία φοράει το στέμμα που το κρατούν δυο άγγελοι στα σύννεφά. Δεξιά και αριστερά είναι από μια σειρά στηθάρια, που έχει η κάθε μια εννέα Αγίους.

Ο χιτώνας της Παναγίας έχει βαθύ πράσινο χρώμα, ενώ το ωμοφόριο της είναι πορφυρό με σκουροπράσινη παρυφή. Το κεφάλι και οι ώμοι κοσμούνται με χρυσούς αστέρες, σύμβολα της αειπαρθενίας, τα υποδήματά της είναι κόκκινα, ο Χριστός είναι ενδεδυμένος με υποκίτρινο χιτώνα και ιμάτιο. Το φωτοστέφανό του είναι ένσταυρο.

Η παράσταση της ένθρονης Παναγίας που περιστοιχίζεται από τους αγγέλους, ήταν γνωστή από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους και έχαιρε ιδιαίτερης εκτίμησης σ' όλες τις περιόδους της βυζαντινής τέχνης. Στην εικόνα τα δυτικά στοιχεία είναι το στέμμα και ο φυτικός διάκοσμος. Αποτελεί εξελικτικό τύπο της ένθρονης Παναγίας των πρώτων χρόνων της βυζαντινής τέχνης. Τα πρόσωπα είναι πλατιά φωτισμένα.

Είναι ανυπόγραφη και προέρχεται από την Κωνσταντινούπολη, αλλά από διαφορετικό εργαστήριο εκείνης του Χριστού Μεγάλου Αρχιερέα.

Από την εργασία του Λεωνίδα Ζώλη με τίτλο: "Σκοπιά, Ιστορία και παράδοση"

Η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής

Χτίστηκε το Ι832 σύμφωνα με την πέτρινη επιγραφή που υπάρχει στην κόγχη του ιερού και στο εξωτερικό της μέρος. Η παράδοση λέει ότι εκεί που είναι η σημερινή εκκλησία υπήρχε παλαιότερος ναός, πιο χαμηλός καθώς ένα μέρος τον ήταν χωμένο στη γη.
Εξωτερικά -χαρακτηριστικά - αρχιτεκτονική
Ό ιερός ναός Αγίας Παρασκευής είναι ένα ορθογώνιο χτίσμα που καταλήγει σε ημικυλινδρική αψίδα, την κόγχη του ιερού, χαρακτηριστικό του ρυθμού των ναών των πρώτων χριστιανικών και των προηγούμενων ρωμαϊκών χρόνων. Είναι ο ευρύτατα διαδεδομένος ρυθμός της βασιλικής. Είναι πέτρινη και σοβατισμένη σήμερα. Η στέγη της πριν επιδιορθωθεί από τον Τάλη Ιωάννη είχε βυζαντινά κεραμίδια και είναι τετράριχτη ,ενώ σήμερα τα κεραμίδια είναι γαλλικού τύπου. Είχε τρείς εξώθυρες, ενώ σήμερα διατηρούνται μόνο οι δυο, η βόρεια που είναι και κύρια είσοδος και η νότια που επικοινωνούσε με τον εξωνάρθηκα. Υπήρχε δίπλα στη βόρεια είσοδο και μια καμαρωτή μικρότερη, που οδηγούσε στο γυναικωνίτη, που βρίσκονταν στον όροφο. Τώρα αυτή η μικρή είσοδος έχει χτιστεί από μέσα γιατί καταστράφηκε ο γυναικωνίτης με επεμβάσεις της τότε εκκλησιαστικής επιτροπής. Τα πρώτα παράθυρα αν κρίνουμε από τη μικρή αυτή πορτούλα πρέπει να ήσαν επίσης καμαρωτά . Στο νότιο μέρος και κατά μήκος του ναού είναι ο εξωνάρθηκας που στηρίζεται οε εννέα διαδοχικές κολόνες. Ήταν χώρος βοηθητικός του ιερού ναού και σήμερα δε χρησιμοποιείται, γιατί έχει χτιστεί ειδικός χώρος τελετών. Τότε όμως οι πιστοί έβρισκαν προστασία με τις άσχημες καιρικός συνθήκες και εκεί μαζεύονταν στις γιορτές, κηδείες και τα μνημόσυνα.

 
Το εξωτερικό του ιερού ναού.
Χωρίζεται σε τρία κλίτη ή στοές καθώς ενδιάμεσα από κάθε κλίτος υπάρχει μια σειρά από τέσσερις κολόνες που στηρίζουν μαζί με τους εξωτερικούς τοίχους τη στέγη του ναού. Το μεσαίο Κλίτος είναι ψηλότερο απ' τ' άλλα και η οροφή του έχει ημικυλινδρική κοιλότητα κατά μήκος τον ναού. 0ι απέναντι κολόνες έχουν και ξύλινα δοκάρια μεταξύ τους για αντιστήριξη(κόντρες).
Το δάπεδο της εκκλησίας ήταν με πλακόστρωση (πελεκητή πέτρα) και στο κέντρο ήταν τοποθετημένη μια μυλόπετρα. Καταστράφηκε, όταν η εκκλησιαστική επιτροπή πιστεύοντας ότι έκανε κάτι καλύτερο το κάλυψε με τσιμέντο. Τέτοια φαινόμενα ήσαν και είναι συχνά στην πατρίδα μας και δημιουργούν το ερώτημα της, ευθύνης για καταστροφές σε παλιούς ναούς. Δε θα έπρεπε να εκδίδονται ειδικές άδειες για τέτοιου είδους επεμβάσεις από τις Μητροπόλεις ή τις εφορίες βυζαντινών αρχαιοτήτων; Να έχουμε ένα ναό όμορφο και παραδοσιακό, που έχει ιστορική και εθνική αξία και εμείς αυθαίρετα να τον καταστρέφουμε αυτά του τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά από άγνοια; Το εικονοστάσι(τέμπλο) είναι το λαμπρό εορταστικό μέτωπο που κυριαρχεί στο εσωτερικό του ναού. Είναι ξύλινο με πλούσια σκαλίσματα που έχουν θέμα την άμπελο. Οι εικόνες είναι οργανωμένες με αυστηρή τάξη εκατέρωθεν της ωραίας πύλης. Στα σκαλιστά και χρυσωμένα βημόθυρα η παράσταση του Ευαγγελισμού με τον Αρχάγγελο Γαβριήλ να ευλογεί την Θεοτόκο και με τ’ άλλο χέρι να κρατάει τον Κρίνο (δυτικά πρότυπα). Πάνω στην κορυφή του τέμπλου ο εσταυρωμένος με μικρότερες εικόνες στα άκρα του σταυρού. Στο χώρο του κυρίως ναού και σε υπερυψωμένο δάπεδο, στο δυτικό τοίχο του ναού είναι παλιοί επιτάφιοι και ένα αφιέρωμα, στη μνήμη Γάλλων στρατιωτών που σκοτώθηκαν στη Νεβολιάνη της εποχής εκείνης κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο.
Σήμερα υπάρχει επιτακτική ανάγκη για ασφάλιση της εκκλησίας χωρίς να διαταραχθεί κι άλλο η μορφή της.
Σ’ αυτή την εκκλησία τον Σεπτ. του 1905 δολοφονήθηκε και ο ιερέας και μακεδονομάχος Παπακώστας Σταμπουλής από Βούλγαρο κομιτατζή, μετά τη θεία λειτουργία.
H εκκλησία της Αγίας Παρασκευής με την αρχιτεκτονική της και τα λοιπά χαρακτηριστικά της αποτελεί ακόμη μια εξαιρετική απόδειξη χρήσιμη για την ελληνική της φυσιογνωμία. Μαζί μ’ όλες τις άλλες μαρτυρίες που ανακαλύπτονται στα ιερά μακεδονικά χώματα επαληθεύεται ατράνταχτα ότι ο ελληνικός πολιτισμός και η ορθοδοξία ήταν είναι και θα είναι τα σημάδια της βαριάς κληρονομιάς που κουβαλάνε στους ώμους τους όσοι ζούνε σ' αυτόν τον τόπο.

 
Από την εργασία του Λεωνίδα Ζώλη με θέμα: "Σκοπιά ιστορία και παράδοση".

Δευτέρα 26 Ιουλίου 2010

Η κατοικία στην Σκοπιά Φλώρινα

Η κατοικία στη Σκοπιά από άποψη δομής και μορφολογίας έχει άμεση σχέση με τη μακεδονική αρχιτεκτονική της βόρειας Ελλάδας. Τα σπίτια είναι από το 18ο αιώνα και μετά. Κτητορική επιγραφή δε συνήθιζαν παρά μόνο μετά το 1920. Θα μπορούσαμε να χωρίσουμε τα σπίτια ανάλογα με την αρχιτεκτονική τους, σε τρείς κυρίως κατηγορίες: 1) Μακεδονικής αρχιτεκτονικής 2) Νεοκλασικιστικά 3) Μοντέρνα.

Στη μακεδονική αρχιτεκτονική μπορούν να ενταχθούν και τα λίγα που έχουν απομείνει και έχουν κατασκευαστεί από Τούρκους κατοίκους της Σκοπιάς, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας.
Τα υλικά δομής αυτών είναι η πέτρα, το ξύλο, το άχυρο και το χώμα. Ο εξωτερικός τοίχος είναι από πέτρα τουλάχιστον μέχρι τον όροφο και μετά, πλίνθος μέχρι τη σκεπή. Τα μεσοντούβαρα κατασκευάζονται υπό ξύλα ,χώμα με άχυρο ανακατεμένα (μπαγαδητή). Αυτές οι οριζόντιες και κάθετες παρεμβολές αρχίζουν 20 περίπου εκ από το έδαφος στα εξωτερικα ντουβάρια και συνεχίζονται προς τα πάνω. Η οροφή έχει την ίδια κατασκευή με το δάπεδο μόνο που το παραδοσιακό ξύλινο πέτσωμα στην οροφή αργότερα αντικαθίσταται από λάσπη ή σοβά για κάλυψη των ξύλινων δοκαριών (γκραντιές). Στο δάπεδο και του ορόφου ακόμα έριχναν χώμα και το πατούσαν για μόνωση και αντιπυρική προστασία εκεί που είχε τζάκι. Τα παράθυρα είναι ξύλινα και στα τούρκικα σπίτια (Γιανκοβάνη, Ζώλη Κων/νου) τα κάγκελα ασφαλείας είναι ξύλινα πολύ περίτεχνα, δουλεμένα στο χέρι ή σε τόρνο. Είναι συνήθως πλατυμέτωπες κατοικίες, με εν σειρά δωμάτια και σκεπαστό από τις δυο πλευρές τσαρδάκι. Στο ισόγειο αυτού τον είδους της κατοικίας υπάρχει συνήθως στάβλος και η εσωτερική σκάλα οδηγεί στο τσαρδάκι του ορόφου, όπου είναι η κατοικία της οικογένειας.
Το εσωτερικό μπαλκόνι της κατοικίας είναι φραγμένο γύρω-γύρω με ξύλινο κάγκελο. Η σκάλα που ανεβαίνεις στον όροφο είναι εσωτερική και βγαίνει στο εσωτερικό μπαλκόνι, το οποίο απομονώνεται από τον χώρο κάτω από τις σκάλες με μια οριζόντια ξύλινη πόρτα (καπάκι), η οποία έκλεινε την καταπακτή της σκάλας και χρησίμευε σαν πάτωμα. τα δωμάτια είχαν παράθυρα πολλά και μικρά, Η στέγη είναι ξύλινη καλυμμένη με ξύλινες βέργες ή λεπτά σανίδια, πάνω στα οποία ήταν τοποθετημένα κεραμίδια βυζαντινού τύπου. Η κατασκευή αυτή ήταν συγχρόνως και ταβάνι έως ότου αρχίσουν να κατασκευάζονται τα συνηθισμένα ταβάνια. Για ασφάλεια των κατοίκων τα σπίτια περιβάλλονταν από ψηλό αυλόγυρο, και είχαν σαν πόρτα εισόδου βαριά ξύλινη πόρτα (πορτάρα), τα θυρόφυλλα της οποίας συνδέονταν με τους παραστάδες με δυνατούς ρεζέδες και ασφαλίζονταν εσωτερικά με σιδερένιες βέργες (αμπάρες ). Σε πολλές πόρτες ήταν καρφωμένα μεγάλα γυφτόκαρφα.
Ο άλλος τύπος σπιτιού που αναπτύχθηκε στο χωριό μας είναι νέος και πρέπει να ήρθε στο χωριό μας στα τέλη του 19ου αιώνα και μπορούμε να τον χαρακτηρίσουμε σαν ένα είδος νεοκλασικής μορφής. Τον έφεραν τεχνίτες από τα μαστοροχώρια της Ηπείρου και μερικά μέρη της Μακεδονίας. Σίγουρο είναι ότι σ' αυτά δούλεψαν και συντεχνίες μαστόρων από το Φλάμπουρο και τη Δροσοπηγή. Όλοι οι μαστόροι επηρεάστηκαν από τον νεοκλασικό ρυθμό, των αστικών περιοχών. Τα σπίτια είχαν τη μορφή ορθογωνίου παραλληλεπίπεδου, είναι διώροφα με υπόγειο και είναι κτισμένα με πέτρα και ξύλο. Η σκεπή είναι ξύλινη και είναι σκεπασμένη με κεραμίδια γαλλικού τύπου. Κάθε όροφος έχει δυο δωμάτια στα άκρα και ένα χωλ στη μέση, στο οποίο βρίσκεται ξύλινη σκάλα για την επικοινωνία των ορόφων. Κάθε όροφος έχει μπαλκόνι που στηρίζεται σε κτιστές κολόνες, Εξωτερικά τα σπίτια μπορεί να είναι σοβατισμένα ή ασοβάτιστα με αρμολογημένη πέτρα. Και στις δυο περιπτώσεις έχουν όμορφη, κορνίζα στη σκεπή και προσεγμένη διακόσμηση στα παράθυρα και τις πόρτες. Η κορνίζα είναι από σοβά και μιμείται αρχαία τρίγλυφα. Η σύγχρονη κατοικία έχει πάρει ένα δρόμο μακριά από την παράδοση και τον πολιτισμό μας. Η εύκολη και κακή επιλογή του σχεδίου, η αυθαίρετη δόμηση κακοποιεί τη μορφή του σπιτιού, το τοπίο και διαιωνίζει μια αρχιτεκτονική άμορφη, ξένη με τον τόπο, που πολύ συχνά αντιγράφει ξένα πρότυπα. Δυστυχώς η πρακτική αυτής της αρχιτεκτονικής έχει αφήσει αδιάφορους τους αισθητικούς κριτικούς της αρχιτεκτονικής και περισσότερο τους άλλους αρμόδιους. Στις “βίλλες” με αρχιτεκτονικά σχέδια της Β. Ευρώπης ή αμερικάνικα, και φυσικά ξένα με τη παράδοσή μας, ξεφυτρώνουν εδώ και εκεί. Άχρηστα υλικά, όπως ντεπόζιτα, ηλιακά, συνυπάρχουν σε κεραμοσκεπές λόγω συρμού πολλές φορές και ασχημίζουν. Αυτό όμως είναι πανελλαδικό φαινόμενο και το κακό μεγαλώνει . Η ευκολία δεν έχει πάντα αισθητική.
Κλείνοντας με την κατοικία συμπεραίνουμε ότι το κλίμα, η οικονομία, η μορφή και παλιά η τουρκοκρατία, επέδρασαν στην αρχιτεκτονική της, που πάντα όμως είχε άμεση σχέση με την παράδοση, εκτός από σήμερα.



Από την εργασία του Λεωνίδα Ζώλη με θέμα: "Σκοπιά, ιστορία και παράδοση".

Το νεότερο Δημοτικό Σχολείο της Σκοπιάς




Το νεότερο Δημοτικό σχολείο της Σκοπιάς χτίστηκε στην πλαγιά πάνω από την εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Ο πρώτος όροφος αποπερατώθηκε το 1938-39 ενώ ο δεύτερος όροφος αποπερατώθηκε το 1957-58. Οι κάτοικοι του χωριού προσέφεραν την προσωπική τους εργασία και βοήθησαν τόσο κατά την εκσκαφή όσο και κατά τη μεταφορά των πάσης φύσεως υλικών που χρειάστηκαν για την κατασκευή του πρώτου ορόφου. Ο χώρος όπου χτίστηκε το σχολείο έχει διαστάσεις: Μήκος 45μ, πλάτος 20μ, δηλαδή 900τμ έκταση. Οι διαστάσεις του διδακτηρίου είναι 27Χ16.
Σημείωση διαχειριστή:
Πριν το 1910, χτίστηκε και άλλο σχολείο, απέναντι από την εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου, στη θέση που βρίσκεται σήμερα το κατηχητικό σχολείο, το οποίο στην αρχή και για πολύ λίγα χρόνια, λειτούργησε ως βουλγαρικό σχολείο

ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Εκεί οι κληρονόμοι της Ελληνικής παιδείας μετάγγισαν στις γενιές τα νάματα της ορθοδοξίας και του Ελληνικού πνεύματος από το 1864 και μετά. Πραγματικά είναι από τα ελάχιστα οικοδομήματα που υπάρχουν σήμερα παρά τις μεγάλες καταστροφές που έχει υποστεί, αλλά που αν υπάρχει βούληση μπορούν να αποκατασταθούν. Έχει τη δική του ιστορία, τη δική του λειτουργική ζωή, που το δένει με το όνειρο της ελληνικής πνοής από τότε που όλα τα πλάκωνε η σκλαβιά.

Οι Τούρκοι είδαν ότι δεν μπορούσαν να στηριχτούν στο απέραντο κράτος τους εξαναγκάζοντας όλους τους λαούς σε εξισλαμισμό και εκτουρκισμό. Πρώτο επειδή αυτό απαιτούσε έναν διαρκεί πόλεμο και εσωτερική αναστάτωση με τις ανάλογες συνέπειες. Δεύτερο επειδή έβλεπαν ότι η ορθοδοξία και ο ελληνικός πολιτισμός μπορούσε να είναι ένα αντιστάθμισμα απέναντι στη δύση. Για αυτό δίνουν προνόμια από ανάγκη και όχι γιατί μας αγαπούσαν. Τα προνόμια αυτά ήταν η ελευθερία της θρησκευτικής λατρείας, τα σκολεία και η κοινοτική αυτοδιοίκηση. Πολλές φορές όμως τα προνόμια έπαυαν να ισχύουν όταν οι δυνατοί διέβλεπαν ότι θίγονταν τα συμφέροντά τους και έτσι η καταστρατήγησή τους ήταν συχνό φαινόμενο.

Η αναγέννηση της παιδείας κατά την τουρκοκρατία αρχίζει δειλά να συντελείται το 17ο αιώνα και συνεχίζεται με μεγαλύτερο ρυθμό το 18ο αιώνα και τις πρώτες δεκαετίες τους 19ου αιώνα. Το δικό μας δε λειτούργησε συνέχεια για πολλούς λόγους. Το 1886 περίπου στο καζά Μογλενών λειτουργούν ελάχιστα σχολεία, μεταξύ αυτών και την Νεβολιάνης, όπως και το 1894 που λειτουργεί μαζί με τα σχολεία των χωριών Κλαδοράχης , Άρμενσκο(Άλωνα), Κόττορι (Υδρούσα), Λάζενη (Μεσσονησίου), Νερετίου (Πολυποτάμου), Πεσόνσιτσας (Αμμοχώρι ), Παλαίστρας, Αρμενοχωρίου και φυσικά της Φλώρινας.
Τη σχολική χρονιά 1894-95 στον ίδιο καζά λειτουργούν 28 σχολεία με σύνολο 1465 μαθητές.
Το οικόπεδο που χτίστηκε το σχολείο, ήταν δωρισμένο από τον Νικολάου Νικ, πρόγονο της οικογένειας Γιαννάκη Βασ.  που είχε όμως διαφορετικό επίθετο. Αργότερα, μια γυναίκα που λεγόταν Μποροντίνγκα, δώρισε και το υπόλοιπο τμήμα, όπου σήμερα είναι χτισμένο το Νηπιαγωγείο και ο Παιδικός Σταθμός. Τα έξοδα για την ανέγερση του κτίσματος προήλθαν από τα έσοδα της ενορίας και από εισφορές των ξενιτεμένων στην Πόλη. Όλοι οι κάτοικοι πρόσφεραν και την προσωπική τους εργασία.
Το σχολείο παρείχε τη στοιχειώδη μόρφωση, ανάγνωση και λίγη γραφή, αφού και δάσκαλοι δεν υπήρχαν τότε και γράμματα γνώριζαν μόνο οι παπάδες, που ήταν παπαδάσκαλοι με λίγες και αυτοί γνώσεις. Τα ιερά όπως λέγονταν γράμματα τα μάθαιναν από το Ψαλτήρι και την Οχτάηχο.
Η αρχιτεκτονική του σχολικού κτιρίου είναι ενταγμένη στην αρχιτεκτονική παράδοση της Δυτικής Μακεδονίας. Το κτίριο είναι πέτρινο, διώροφο και διαμορφωμένο σε ενιαίο συμπαγή όγκο. Έχει δύο εξωτερικές όψεις προς Β και προς Ν. Στις γωνίες, τα παράθυρα και πάνω από τις εξώπορτες έχει σκαλιστή πέτρα. Επίσης σκαλιστή πλαγίως είναι και η μαρκίζα της στέγης. Τέτοιο όμορφο κτίριο δεν υπάρχει άλλο στην Σκοπιά. Προδίδει μαστόρους που ξέραν να δουλεύουν την πέτρα και τέτοιοι άλλοι από τους Δροσοπηγιώτες εκεί κοντά δεν υπήρχαν. Αν κρίνουμε από το γεγονός ότι τα συνεργεία του(της) μετά το 1800 γυρίζουν όλη τη Βορειοδυτική Μακεδονία και φτάνουν μέχρι και το Άγιο όρος, είναι σίγουρα οι μαστόροι του σχολείου. (...).  Η πελεκητή πέτρα του σχολείου μόνο από τέτοιους μαστόρους που ήξεραν τα μυστικά της θα μπορούσε να γίνουν έτσι. Μέσα στο σχολείο είχε και αποθήκες που έβαζαν τα γεννήματα και τα μοίραζαν στους φτωχούς του χωριού τις γιορτές. Αυτό ήταν έργο της εκκλησιαστικής επιτροπής. Αργότερα οι δάσκαλοι φοβέριζαν τους μικρούς μαθητές λέγοντας τους ότι θα τους βάλουν στο αμπάρι για να τους φάνε τα ποντίκια. Το παλιό σχολείο είναι μνημείο. Είναι δεμένο με την ιστορία του χωριού. Πρέπει να επισκευαστεί και να χρησιμοποιηθεί σαν επιμορφωτικός και εκθεσιακός χώρος (Λαογραφικό μουσείο, Βιβλιοθήκη, κτλ) μια και τέτοια αίθουσα δεν υπάρχει στο χωριό.
Για το σχολείο αυτό όσα και αν πούμε, πολλά περισσότερα πρέπει να κάνουμε.




Από την εργασία του Λεωνίδα Ζώλη, "Σκοπιά Ιστορία και παράδοση".


Έπαρση της σημαίας στο παλιό Δημοτικό σχολείο το 1950








.


Κυριακή 25 Ιουλίου 2010

Η ποδοσφαιρική ομάδα του "Αμύντα" Σκοπιάς (Νεβολιάνης) το 1928

Διακρίνονται από αριστερά όρθιοι: Στρέζος, Στρούμος Βαγγέλης, Στρούμος Γιάννης, Φιλίππου Γιάννης, Ζώλης Πέτρος, Τσουτσούλης Ευθ., Περιβολάρης Πολυχρόνης.

Στη μέση ο Μανδραλής Χρήστος και καθιστοί: Τύρπκου Κωνσταντίνος, Τύρπκου Δαν., Χριστοφόρου Σωτήρης, Λαζέγκας Πέτρος, Περιβολάρης Χαράλαμπος



Από την εργασία του Λεωνίδα Ζώλη