Τετάρτη 20 Οκτωβρίου 2010

Ο Ελληνικός Στρατός στη Σκοπιά

Λίγο καιρό πριν ελευθερωθεί η Φλώρινα τάγμα της Ε' μεραρχίας του Ελληνικοί στρατού ήρθε από ΝΑ στο χωριό με σκοπό να πάρει τη Φλώρινα. Αρχηγός ήταν ο Β. Πανουσόπουλος. Αναγκάστηκαν όμως να υποχωρήσουν προς την Υδρούσα. Να τι γράφει σε επιστολή του o τότε μητροπολίτης Πολύκαρπος:
" .... Είχον παρελάσει μέχρι το χωριό φλάμπουρον και το χωριό Κάτω Υδρούσα τμήματα τάγματος της Ε ' μεραρχίας, προσέφερον γενναίον φιλοδώρημα εις Νεβολιανίτην Σ .Σ. (δεν αναφέρει τ' όνομά του), ο οποίος μου έφερεν την χαρμόσυνον είδησιν της προελάσεως ανιχνευτών του Ελληνικού στρατού εις την Σκοπιάν και εκάλεσα τους διδασκάλους και διδασκαλίσσας των σχολείων Φλωρίνης να συστήσω να ετοιμάσουν μυστικά και αθορύβως Ελληνικές σημαίας προς υποδοχήν τον Ελληνικού στρατού. Αλλά καθ’ όλην την σύστασήν μου και προς τον αγγελιοφόρον Νεβολιανίτην και προς τους διδασκάλους να μην είπουν εις κανένα τίποτε, αυτοί από τον ενθουσιασμόν των τα εκοινολόγησαν και περιήλθον εις γνώσιν των Τούρκων...."
Μαζί με τον ελληνικό στρατό κατά την υποχώρηση φεύγουν σαν εθελοντές και τέσσερις νέοι τον χωριού από τους οποίους οι δύο ονομάζονταν Δάκος και Τύρπκος. Την άλλη μέρα τουρκικό απόσπασμα έρχεται και αμέσως αρχίζουν ανακρίσεις για να διαπιστωθεί ποιοι είχαν φύγει. Παρούσα και η τουρκική εξουσία του χωριού, καθώς και ο πρόεδρος της κοινότητας Ζώλης Δημήτριος. Ο επικεφαλής αξιωματικός που τον λέγανε Κεμάλ απευθύνεται στον πρόεδρο και του λέει:
- Λέγε γρήγορό, πόσοι φύγαν με το στρατό; H απάντηση του προέδρου είναι η εξής:
- Κανένας δε πήγε με το στρατό, λείπουν μόνο οι βοσκοί και αυτοί που είναι σε ταξίδι, βάζω το κεφάλι μου στον τορβά αφέντη . Τότε ο αξιωματικός είπε:
-Κι αυτό θα γίνει . Τελικά οι τούρκοι πείστηκαν και δεν πείραξαν κανένα. Ο κόσμος που είχε μαζευτεί στη περιοχή " Βερίστσια" έφυγε για τα σπίτια τους. Άλλη μια φορά την γλύτωσαν. Τώρα όμως τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Το όραμα μιας ελεύθερης πατρίδας σε λίγο θα γινόταν πραγματικότητα . Μια κρυφή χαρά κυρίεψε την ψυχή των ραγιάδων. Η ελπίδα, τ’ όνειρο και η πραγμάτωση του πόθου αιώνων σε λίγο, ναι σε λίγο, θα ξαναζωντάνευε και θα στοίχειωνε ο δράκοντας ελληνισμός να φέρει τη λύτρωση. Υπομονή για λίγο δεν πρέπει να παρασυρθούν από το χείμαρρο των συναισθημάτων τους και να μεθύσουν από τη χαρά της προσμονής. Ο εχθρός ήταν ακόμη εκεί και ήταν διπλός.
Ο τελευταίος πλούσιος Τούρκος στη Νεβολιάνη ονομαζόταν Καράς Αλή και ήταν πολύ εχθρικός με το χριστιανικό πληθυσμό. Τα προβλήματα που δημιουργούσε εξ αιτίας της πλεονεξίας του εξανάγκασαν τους κατοίκους να πάρουν δυναμικά μέτρα, όσο τους επέτρεπαν φυσικά οι δυνατότητές τους. Ο Καράς Αλή τους έβαζε με τη χρήση βίας και εκβιασμών να δουλεύουν στα χωράφια του χωρίς να τους πληρώνει. 0ταν η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο, συνεννοήθηκαν κάποιοι και ένα βράδυ έβαλαν φωτιά στα χωράφια και τα σπαρτά του. Ήταν μια γενναία και τολμηρή 'ενέργεια, που ανάγκασε τον Καρά Αλή να σταματήσει την εκμετάλλευση και να συμφιλιωθεί. Έμενε στο σπίτι του Γιαλκοβάνη. Φεύγοντας αργότερα με την ανταλλαγή και την απελευθέρωση, λένε ότι κοίταζε το πηγάδι της αυλής και ότι εκεί έκρυψε χρυσά, ως εκ. τούτου δικαιολογημένα κάποιοι προσπάθησαν να τα βρουν, αλλά πρέπει ο θησαυρός να ήταν  άνθρακες.
Μια μέρα των πρώτων χρόνων τον αιώνα μας κάποιος, που τον έλεγαν "Πέτσε" σκότωσε έναν Τούρκο που ήταν ο φόβος και ο τρόμος… των γυναικών του χωριού. Έκτοτε αναγκάστηκε να πάρει τα βουνά συνεχίζοντας τους σκοτωμούς όχι όμως Τούρκων μόνο.
Ελληνες εξισλαμισμένοι δεν ζούσαν στη Νεβολιάνη, εκτός από κάποιον που η καταγωγή του ήταν από τον Άγιο Αντώνιο Καστοριάς, ο οποίος αναγκάστηκε να φύγει για την Τουρκία αμέσως μετά την απελευθέρωση, μαζί με όλους τους ομοίους του (Βαλσάδες). Λίγες εβδομάδες πριν ελευθερωθεί η Φλώρινα οριστικά από το ελληνικό σώμα του Ι. Άρτη, τμήματα επίσης του Ελληνικού στρατού είχαν φθάσει μέχρι τη Νεβολιάνη, αλλά αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν.

Από την εργασία του Λεωνίδα Ζώλη με τίτλο: "Σκοπιά, ιστορία και παράδοση"