Οι Τούρκοι είδαν ότι δεν μπορούσαν να στηριχτούν στο απέραντο κράτος τους εξαναγκάζοντας όλους τους λαούς σε εξισλαμισμό και εκτουρκισμό. Πρώτο επειδή αυτό απαιτούσε έναν διαρκεί πόλεμο και εσωτερική αναστάτωση με τις ανάλογες συνέπειες. Δεύτερο επειδή έβλεπαν ότι η ορθοδοξία και ο ελληνικός πολιτισμός μπορούσε να είναι ένα αντιστάθμισμα απέναντι στη δύση. Για αυτό δίνουν προνόμια από ανάγκη και όχι γιατί μας αγαπούσαν. Τα προνόμια αυτά ήταν η ελευθερία της θρησκευτικής λατρείας, τα σκολεία και η κοινοτική αυτοδιοίκηση. Πολλές φορές όμως τα προνόμια έπαυαν να ισχύουν όταν οι δυνατοί διέβλεπαν ότι θίγονταν τα συμφέροντά τους και έτσι η καταστρατήγησή τους ήταν συχνό φαινόμενο.
Η αναγέννηση της παιδείας κατά την τουρκοκρατία αρχίζει δειλά να συντελείται το 17ο αιώνα και συνεχίζεται με μεγαλύτερο ρυθμό το 18ο αιώνα και τις πρώτες δεκαετίες τους 19ου αιώνα. Το δικό μας δε λειτούργησε συνέχεια για πολλούς λόγους. Το 1886 περίπου στο καζά Μογλενών λειτουργούν ελάχιστα σχολεία, μεταξύ αυτών και την Νεβολιάνης, όπως και το 1894 που λειτουργεί μαζί με τα σχολεία των χωριών Κλαδοράχης , Άρμενσκο(Άλωνα), Κόττορι (Υδρούσα), Λάζενη (Μεσσονησίου), Νερετίου (Πολυποτάμου), Πεσόνσιτσας (Αμμοχώρι ), Παλαίστρας, Αρμενοχωρίου και φυσικά της Φλώρινας.
Τη σχολική χρονιά 1894-95 στον ίδιο καζά λειτουργούν 28 σχολεία με σύνολο 1465 μαθητές.
Το οικόπεδο που χτίστηκε το σχολείο, ήταν δωρισμένο από τον Νικολάου Νικ, πρόγονο της οικογένειας Γιαννάκη Βασ. που είχε όμως διαφορετικό επίθετο. Αργότερα, μια γυναίκα που λεγόταν Μποροντίνγκα, δώρισε και το υπόλοιπο τμήμα, όπου σήμερα είναι χτισμένο το Νηπιαγωγείο και ο Παιδικός Σταθμός. Τα έξοδα για την ανέγερση του κτίσματος προήλθαν από τα έσοδα της ενορίας και από εισφορές των ξενιτεμένων στην Πόλη. Όλοι οι κάτοικοι πρόσφεραν και την προσωπική τους εργασία. Το σχολείο παρείχε τη στοιχειώδη μόρφωση, ανάγνωση και λίγη γραφή, αφού και δάσκαλοι δεν υπήρχαν τότε και γράμματα γνώριζαν μόνο οι παπάδες, που ήταν παπαδάσκαλοι με λίγες και αυτοί γνώσεις. Τα ιερά όπως λέγονταν γράμματα τα μάθαιναν από το Ψαλτήρι και την Οχτάηχο.
Η αρχιτεκτονική του σχολικού κτιρίου είναι ενταγμένη στην αρχιτεκτονική παράδοση της Δυτικής Μακεδονίας. Το κτίριο είναι πέτρινο, διώροφο και διαμορφωμένο σε ενιαίο συμπαγή όγκο. Έχει δύο εξωτερικές όψεις προς Β και προς Ν. Στις γωνίες, τα παράθυρα και πάνω από τις εξώπορτες έχει σκαλιστή πέτρα. Επίσης σκαλιστή πλαγίως είναι και η μαρκίζα της στέγης. Τέτοιο όμορφο κτίριο δεν υπάρχει άλλο στην Σκοπιά. Προδίδει μαστόρους που ξέραν να δουλεύουν την πέτρα και τέτοιοι άλλοι από τους Δροσοπηγιώτες εκεί κοντά δεν υπήρχαν. Αν κρίνουμε από το γεγονός ότι τα συνεργεία του(της) μετά το 1800 γυρίζουν όλη τη Βορειοδυτική Μακεδονία και φτάνουν μέχρι και το Άγιο όρος, είναι σίγουρα οι μαστόροι του σχολείου. (...). Η πελεκητή πέτρα του σχολείου μόνο από τέτοιους μαστόρους που ήξεραν τα μυστικά της θα μπορούσε να γίνουν έτσι. Μέσα στο σχολείο είχε και αποθήκες που έβαζαν τα γεννήματα και τα μοίραζαν στους φτωχούς του χωριού τις γιορτές. Αυτό ήταν έργο της εκκλησιαστικής επιτροπής. Αργότερα οι δάσκαλοι φοβέριζαν τους μικρούς μαθητές λέγοντας τους ότι θα τους βάλουν στο αμπάρι για να τους φάνε τα ποντίκια. Το παλιό σχολείο είναι μνημείο. Είναι δεμένο με την ιστορία του χωριού. Πρέπει να επισκευαστεί και να χρησιμοποιηθεί σαν επιμορφωτικός και εκθεσιακός χώρος (Λαογραφικό μουσείο, Βιβλιοθήκη, κτλ) μια και τέτοια αίθουσα δεν υπάρχει στο χωριό.
Για το σχολείο αυτό όσα και αν πούμε, πολλά περισσότερα πρέπει να κάνουμε. Από την εργασία του Λεωνίδα Ζώλη, "Σκοπιά Ιστορία και παράδοση".
Έπαρση της σημαίας στο παλιό Δημοτικό σχολείο το 1950
.
