Χτίστηκε το Ι832 σύμφωνα με την πέτρινη επιγραφή που υπάρχει στην κόγχη του ιερού και στο εξωτερικό της μέρος. Η παράδοση λέει ότι εκεί που είναι η σημερινή εκκλησία υπήρχε παλαιότερος ναός, πιο χαμηλός καθώς ένα μέρος τον ήταν χωμένο στη γη.
Εξωτερικά -χαρακτηριστικά - αρχιτεκτονική
Ό ιερός ναός Αγίας Παρασκευής είναι ένα ορθογώνιο χτίσμα που καταλήγει σε ημικυλινδρική αψίδα, την κόγχη του ιερού, χαρακτηριστικό του ρυθμού των ναών των πρώτων χριστιανικών και των προηγούμενων ρωμαϊκών χρόνων. Είναι ο ευρύτατα διαδεδομένος ρυθμός της βασιλικής. Είναι πέτρινη και σοβατισμένη σήμερα. Η στέγη της πριν επιδιορθωθεί από τον Τάλη Ιωάννη είχε βυζαντινά κεραμίδια και είναι τετράριχτη ,ενώ σήμερα τα κεραμίδια είναι γαλλικού τύπου. Είχε τρείς εξώθυρες, ενώ σήμερα διατηρούνται μόνο οι δυο, η βόρεια που είναι και κύρια είσοδος και η νότια που επικοινωνούσε με τον εξωνάρθηκα. Υπήρχε δίπλα στη βόρεια είσοδο και μια καμαρωτή μικρότερη, που οδηγούσε στο γυναικωνίτη, που βρίσκονταν στον όροφο. Τώρα αυτή η μικρή είσοδος έχει χτιστεί από μέσα γιατί καταστράφηκε ο γυναικωνίτης με επεμβάσεις της τότε εκκλησιαστικής επιτροπής. Τα πρώτα παράθυρα αν κρίνουμε από τη μικρή αυτή πορτούλα πρέπει να ήσαν επίσης καμαρωτά . Στο νότιο μέρος και κατά μήκος του ναού είναι ο εξωνάρθηκας που στηρίζεται οε εννέα διαδοχικές κολόνες. Ήταν χώρος βοηθητικός του ιερού ναού και σήμερα δε χρησιμοποιείται, γιατί έχει χτιστεί ειδικός χώρος τελετών. Τότε όμως οι πιστοί έβρισκαν προστασία με τις άσχημες καιρικός συνθήκες και εκεί μαζεύονταν στις γιορτές, κηδείες και τα μνημόσυνα.
Το εξωτερικό του ιερού ναού.
Χωρίζεται σε τρία κλίτη ή στοές καθώς ενδιάμεσα από κάθε κλίτος υπάρχει μια σειρά από τέσσερις κολόνες που στηρίζουν μαζί με τους εξωτερικούς τοίχους τη στέγη του ναού. Το μεσαίο Κλίτος είναι ψηλότερο απ' τ' άλλα και η οροφή του έχει ημικυλινδρική κοιλότητα κατά μήκος τον ναού. 0ι απέναντι κολόνες έχουν και ξύλινα δοκάρια μεταξύ τους για αντιστήριξη(κόντρες).
Το δάπεδο της εκκλησίας ήταν με πλακόστρωση (πελεκητή πέτρα) και στο κέντρο ήταν τοποθετημένη μια μυλόπετρα. Καταστράφηκε, όταν η εκκλησιαστική επιτροπή πιστεύοντας ότι έκανε κάτι καλύτερο το κάλυψε με τσιμέντο. Τέτοια φαινόμενα ήσαν και είναι συχνά στην πατρίδα μας και δημιουργούν το ερώτημα της, ευθύνης για καταστροφές σε παλιούς ναούς. Δε θα έπρεπε να εκδίδονται ειδικές άδειες για τέτοιου είδους επεμβάσεις από τις Μητροπόλεις ή τις εφορίες βυζαντινών αρχαιοτήτων; Να έχουμε ένα ναό όμορφο και παραδοσιακό, που έχει ιστορική και εθνική αξία και εμείς αυθαίρετα να τον καταστρέφουμε αυτά του τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά από άγνοια; Το εικονοστάσι(τέμπλο) είναι το λαμπρό εορταστικό μέτωπο που κυριαρχεί στο εσωτερικό του ναού. Είναι ξύλινο με πλούσια σκαλίσματα που έχουν θέμα την άμπελο. Οι εικόνες είναι οργανωμένες με αυστηρή τάξη εκατέρωθεν της ωραίας πύλης. Στα σκαλιστά και χρυσωμένα βημόθυρα η παράσταση του Ευαγγελισμού με τον Αρχάγγελο Γαβριήλ να ευλογεί την Θεοτόκο και με τ’ άλλο χέρι να κρατάει τον Κρίνο (δυτικά πρότυπα). Πάνω στην κορυφή του τέμπλου ο εσταυρωμένος με μικρότερες εικόνες στα άκρα του σταυρού. Στο χώρο του κυρίως ναού και σε υπερυψωμένο δάπεδο, στο δυτικό τοίχο του ναού είναι παλιοί επιτάφιοι και ένα αφιέρωμα, στη μνήμη Γάλλων στρατιωτών που σκοτώθηκαν στη Νεβολιάνη της εποχής εκείνης κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο.
Σήμερα υπάρχει επιτακτική ανάγκη για ασφάλιση της εκκλησίας χωρίς να διαταραχθεί κι άλλο η μορφή της.Σ’ αυτή την εκκλησία τον Σεπτ. του 1905 δολοφονήθηκε και ο ιερέας και μακεδονομάχος Παπακώστας Σταμπουλής από Βούλγαρο κομιτατζή, μετά τη θεία λειτουργία.
H εκκλησία της Αγίας Παρασκευής με την αρχιτεκτονική της και τα λοιπά χαρακτηριστικά της αποτελεί ακόμη μια εξαιρετική απόδειξη χρήσιμη για την ελληνική της φυσιογνωμία. Μαζί μ’ όλες τις άλλες μαρτυρίες που ανακαλύπτονται στα ιερά μακεδονικά χώματα επαληθεύεται ατράνταχτα ότι ο ελληνικός πολιτισμός και η ορθοδοξία ήταν είναι και θα είναι τα σημάδια της βαριάς κληρονομιάς που κουβαλάνε στους ώμους τους όσοι ζούνε σ' αυτόν τον τόπο.
Από την εργασία του Λεωνίδα Ζώλη με θέμα: "Σκοπιά ιστορία και παράδοση".
